De wijsheid van een auteurloze tekst

Op dit moment ben ik in de Ardennen. En daar heb ik verschillende wandelingen gemaakt over smalle paadjes die je af en toe nauwelijks een pad kunt noemen. Daarbij moest ik onwillekeurig denken aan een gesprek dat ik ooit had met de Amerikaanse schrijver Robert Moor.

Moor schreef het boek Over paden, een ontdekkingstocht. Hij ziet een stelsel van paden als de perfecte metafoor voor hoe de mensheid iets leert. Paden zijn oud maar vormen tegelijkertijd een systeem dat voortdurend in ontwikkeling is en zich verbetert. Je volgt een pad en door er op te lopen maak je dat pad weer ietsje breder of dieper, dus verander je het een beetje.

Tijdens het lopen vroeg ik me af hoe oud deze paden zouden zijn. Door wie zouden ze gemaakt zijn? Nous’che, mijn teckel, liep voor ons uit en volgde ook keurig het pad. Misschien zijn paden dus niet alleen een metafoor voor hoe de mensheid kennis opdoet, maar gaat die metafoor over de kennis die alle wezens samen opbouwen.

Niet alleen mensen en niet-menselijke dieren, maar ook planten. Want die spelen een belangrijke rol bij het vormen van paden. Die groeien namelijk niet of nauwelijks op paden. Mijn metgezel vroeg zich zelfs af of die planten wisten dat ze daar niet moesten groeien. Dat zou best wel eens kunnen. Planten weten ook op grote afstand waar water is of waar zich voedzame stoffen bevinden en groeien daar heen. Waarom zouden ze niet kunnen weten waar ze beter niet heen kunnen groeien?

In ieder geval is het duidelijk dat die paden ontstaan door een soort collectieve intelligentie. Wezens lopen een bepaalde weg, de snelste of de gemakkelijkste op dat moment en zijn daarmee wegbereiders voor andere wezens die het pad ook nemen en het daarmee onderhouden of zelfs verbeteren, bijvoorbeeld door olifantenpaadjes te maken.

Dat is ook wat Moor zo intrigeert aan paden: zijn oud, maar toch steeds aan het veranderen en dus nieuw. Ze hebben de juiste balans tussen vastigheid en flexibiliteit. We doen vaak net alsof een persoon een nieuwe ontdekking doet, in werkelijkheid treedt hij of zij in de voetsporen van velen die hem voorgingen. Een pad is een soort auteurloze tekst die voortdurend evolueert. Dieren, planten, rotsen en rivieren schrijven allemaal mee.

Wat denk je, zouden we deze padenkennis misschien kunnen gebruiken om de wereld te redden? Zouden we, net zoals we samen met andere padgebruikers het padenstelsel voortdurend optimaliseren, ook de bedreigingen voor de aarde op een padachtige manier te lijf kunnen gaan?

Robert Moor Over paden, een ontdekkingstocht. Utrecht: Uitgeverij Ten Have.

Frank Meester is buitengewoon afdelingshoofd van BURO FLUDO.
Hij bedenkt manieren om met behulp van de filosofie
het leven iets minder ellendig te maken.

Elke week versgetypte levenstips ontvangen?
Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief



Wil je meer BURO FLUDO?
Misschien is een cursus dan iets voor jou!

Nieuw: De BURO FLUDO kadobon!

Wist je dat je nu ook een proefles kunt doen? Je kunt je aanmelden op de cursussenpagina

Opvoedboeken

Samen met Stine Jensen schreef ik twee opvoedboeken. Één voor ouders: De opvoeders. wat de filosofie de schipperende ouder kan leren en één voor kinderen: Hoe voed ik mijn ouders op? Een boek vol tips waarmee kinderen hun onopgevoede ouders een beetje kunnen helpen. Je vindt de boeken op de leuke dingen-pagina.

Vraag het Frank

Heb je een filosofische vraag? Dan kun je die aan mij stellen. Stuur me een berichtje via de contactpagina. Wie weet behandel ik je vraag in een van mijn vlogs.