En jij trouwens ook niet
Stel je zit samen met een vriend voor de televisie. Op tafel staan twee zakken popcorn: een zak met zoete en een met zoute. Jij wil graag de zoete en je vriend de zoute. Het verschil is niet te zien aan de verpakking, maar je vriend en jij hoeven er slechts eentje te proeven om direct te weten wat de zoete en wat de zoute is. Alleen, hoe weet je zeker dat de ervaring die jij hebt als je zoete popcorn proeft hetzelfde is als wanneer je vriend dat doet? Misschien is wat hij zoet noemt wel wat jij zout noemt. Je kunt er met hem over praten, maar als hij consequent zoet noemt wat jij zout noemt, dan zul je er nooit achter komen.
Als je nog even in deze trend doorredeneert, zou het zelfs kunnen dat de ervaring van je vriend helemaal niet is wat jij als een smaak ervaart, maar eerder een geluid, om maar iets te noemen. Telkens als hij zoute popcorn eet hoort hij een c-mineurakkoord en als hij zoete popcorn eet een c-majeur. Hij noemt dat alleen zoet en zout. Of misschien heeft je vriend bij het proeven wel een ervaring die niet te vergelijken is met alle ervaringen die jij kent. Je zult er nooit achter kunnen komen. Je hebt nu eenmaal geen directe toegang tot zijn gedachten en gevoelens.
Hoe weet je eigenlijk dat je vriend überhaupt iets ervaart bij het proeven van die popcorn? Misschien vertoont hij uiterlijk gedrag dat bij jou wijst op innerlijke gemoedstoestanden, maar zijn die bij hem volledig afwezig. Hij zou een robot kunnen zijn van vlees en bloed die helemaal niets proeft en geen bewustzijn heeft.
Het zou dus gewoon kunnen dat jij toevallig net het enige bewustzijn bent hier op de wereld en dat katten, honden, paarden en medemensen allemaal biologische machines zijn. Daar zit je dan in je eentje, met je hersenspinsels, je gevoelens, je herinneringen en je popcorn.
Al is zelfs dat de vraag. Misschien ben je niet een wezen met een geschiedenis en een geheugen, maar heb je op dit moment een eenmalige illusie van een verleden en ben je dus niet meer dan een flits die nu alweer voorbij is. Bewijs maar eens dat het niet zo is. Het enige wat je hebt is die herinnering, maar die hoeft niet echt plaats gevonden te hebben. Die kan ook op dit moment in je gelegd zijn. Het zou dus kunnen dat jij en ik gewoon niet bestaan. Je denkt misschien, wat moet ik met deze hersenkronkel? Nou. Het is wellicht een troostrijke gedachte dat wanneer je door de grond zou willen zakken, je jezelf altijd even weg kunt redeneren.
Soms ben ik er even niet
Frank Meester is buitengewoon afdelingshoofd van Buro Fludo.
Hij bedenkt manieren om met behulp van de filosofie
het leven iets minder ellendig te maken.
