Aldus Simone de Beauvoir in haar boek De Tweede Sekse uit 1949. Er zijn volgens haar weliswaar lichamelijke verschillen tussen mannen en vrouwen (sekse), maar de verschillen in gedrag zijn cultureel (gender). Dus alle clichés over wat typisch vrouwelijk is (niet in staat zijn om achteruit in te parkeren, een voorkeur voor verzorgend gedrag, enzovoorts) zijn volgens haar aangeleerd.
De Beauvoir reageerde op eeuwen en eeuwen waarin vrouwen wel als anders en zelfs minderwaardig ten opzichte van mannen werden gezien. In de oudheid noemde Aristoteles vrouwen al mislukte mannen. In de praktijk waren vrouwen niet veel meer dan slaven. Ook in de Christelijke middeleeuwen hadden vrouwen een ondergeschikte rol.
En zelfs iemand die het christendom een (bijna) doodsteek gaf als bioloog Charles Darwin, meende in de 19e eeuw dat vrouwen inferieur waren aan mannen. Hij zag dat overal in de natuur. Mannetjes zouden zich door de strijd om aandacht van vrouwtjes, verder hebben ontwikkeld. Denk maar aan de staart van de mannetjespauw. Alleen was het bij de mens niet zijn staart, maar het mannelijke brein dat uitzonderlijke proporties aannam. Een duidelijk bewijs hiervoor, zo meende evolutiebioloog en vriend van Darwin, George Romanes, was het feit dat het mannelijke brein gemiddeld 140 gram zwaarder weegt dan het brein van vrouwen.
Dit argument werd indertijd al weerlegd door feminist en schrijver Helen Hamilton Gardener. Het gehele vrouwelijke lichaam was volgens haar gemiddeld ook lichter dan dat van mannen en bij intelligentie ging het vooral om de verhouding tussen lichaamsgewicht en hersengewicht. Want als dat niet zo was, merkte ze op, ‘zou een olifant vele malen intelligenter zijn dan wij.’ Een walvis zou een genie zijn.
De nieuwe kijk op mannen en vrouwen van De Beauvoir en andere feministen was bijzonder invloedrijk en in de tweede helft van de 20e eeuw begonnen steeds meer mensen het verschil tussen man en vrouw als cultureel te zien. Maar inmiddels is de balans weer wat meer omgeslagen naar de andere kant, vooral onder invloed van hersenwetenschappers. Sommige neurologen beweren dat de bedrading van mannelijke en vrouwelijke hersenen wezenlijk verschilt.
Toch is dat de vraag. De Engelse wetenschapsjournalist Angela Saini laat aan de hand van verschillende onderzoeken zien dat er wellicht piepkleine verschillen bestaan tussen het brein van vrouwen en mannen, maar dat de onderlinge verschillen tussen hersenen van mensen van hetzelfde geslacht veel groter zijn. Telkens blijkt weer dat de enorme verschillen in gedrag die er in het dagelijks leven tussen mannen en vrouwen bestaan, niet te rechtvaardigen zijn door de hooguit minieme lichamelijke verschillen die de wetenschap weet bloot te leggen.
Het komt er dus op neer dat door de eeuwen heen de balans dan weer doorsloeg naar biologisch verschil, dan weer naar cultureel. En waarschijnlijk moeten we accepteren dat we daar nooit helemaal uit zullen komen. En eigenlijk doet het er ook niet zoveel toe. Wat namelijk wel duidelijk is, is dat er erg veel verschillen zijn tussen vrouwen onderling en mannen onderling. Er zijn vrouwen die niet van koken houden, maar wel van snelle auto’s en mannen die wel van koken houden en niet van snelle auto’s, om er maar wat clichés tegenaan te gooien. Dus je kunt elkaar maar het beste zo onbevooroordeeld mogelijk tegemoet treden.
Ik doe graag verstelwerkjes, zo verstelde ik als kind al de rokken van mijn moeder.
Frank Meester is buitengewoon afdelingshoofd van BURO FLUDO.
Hij bedenkt manieren om met behulp van de filosofie
het leven iets minder ellendig te maken.
